Ongeveer anderhalf jaar geleden schreef ik over mijn informatiestrategie. In de tussenliggende tijd heb ik een hoop gelezen over het verschijnsel Zettelkasten, wat redelijk in het verlengde lijkt te liggen van waar ik mee bezig was, maar echt geklikt heeft dat nog niet. Ik snap de theorie erachter, maar de praktijk werkt voor mij niet zo.
Een Reddit-draadje zorgde voor een aha-moment, en een kleine aanmoediging om weer eens wat te noteren over noteren.
Waar het misgaat
Ik heb moeite met het “op de Zettelkasten-manier” maken van notities. Ik heb lange tijd gedacht dat dat aan mij lag, maar ik krijg steeds meer het vermoeden, dat het gewoon niet matcht met mijn doel en met wat ik vastleg.
Als ik meer een academicus zou zijn en mijn dag zou bestaan uit het opnemen van informatie, die combineren met andere informatie en op basis daarvan nieuwe inzichten kweken, dan was het een ander verhaal, maar mijn dag ziet er niet zo uit. Ik ben meer bezig met het beschrijven van feiten dan het beschrijven van concepten. En uit feiten ontstaat niet ineens op magische wijze een nieuw feit. Daarmee valt een groot deel van het nut van Zettelkasten voor mij goeddeels weg.
Bloggen en digital gardens
Een hoop van die beschreven feiten, dat schreef ik eerder al, zouden eigenlijk meer op dit blog thuishoren. Soms komen die daar na verloop van tijd ook terecht, waarna de notitie in een zettelkasten/second brain/whatever eigenlijk overbodig is geworden, of op zijn minst dubbel. Ik weet nog niet echt hoe ik daarmee om moet gaan. In theorie liggen er links naar die notitie die je niet wilt breken, dus verwijderen is geen een optie. Helemaal uitkleden tot een simpele verwijzing naar de blogpost voelt ook niet ideaal.
Die twijfel weerhoudt me er, denk ik, deels ook van om me écht in het systeem te storten, en op andere momenten juist weer om ergens een blogpost van te maken.
Even los daarvan is de interlinking tussen blog-posts onderling ook niet helemaal geweldig, maar dat is een technologisch dingetje dat — in ieder geval in theorie — op te lossen is. Ook backlinks genereren kun je leren, zeg maar. Daarmee zou het blog een nevenfunctie krijgen als digital garden, een term die ik ook steeds vaker tegenkom en waar me wel in kan vinden. Misschien moet ik daar eens werk van maken.
Hoe en waar noteer ik, en is dat nog hetzelfde als destijds?
Wat ik ongeveer een jaar geleden ben gaan doen, geïnspireerd door Ton: daglogs. Daar heb ik er intussen iets meer dan 200 van; weekenden sla ik meestal over tenzij er echt iets boeiends gebeurt. Het zijn eigenlijk niet veel meer dan to-do-en-done-lijstjes die ik vooral voor werkgerelateerde zaken gebruik. Ze worden getagd op week en maand, en zijn een fijn naslagwerk bij bijvoorbeeld uren-administratie of als iemand — vaak ikzelf — wil weten waar ik mee bezig ben geweest. Ik hou gedurende de dag bij wat ik nog moet doen en dan schuift het ofwel naar “done” als ik het gedaan heb, of het komt de volgende dag terug. Ook overlegnotities, Slack-inzichten en telefoongesprekken komen eerst hier binnen, en later, als dat nog nodig is, in een taak in Deck, een uitgewerkte notitie of een stuk documentatie.
Doordat ik nu elke dag de hele dag Joplin open heb, is iets noteren erin ook voor de hand liggender geworden. Op momenten dat ik de neiging voel om iets met pen en papier op te schrijven, doe ik dat steeds vaker in Joplin.
Grotere notities voor mijn werk verwerk ik niet in mijn “persoonlijke” Joplin. Ik heb dat een tijdje geprobeerd, maar vaak moet zo’n notitie alsnog met een collega gedeeld kunnen worden, en dan is het zinvoller de notitie gelijk maar in Nextcloud Notes (al dan niet met Vim) of Bookstack te schrijven, al naar gelang het overleg/voorstel, of documentatie is.
Nextcloud Deck ben ik in het werk meer gaan gebruiken om voor mezelf de wat grotere lopende zaken bij te houden in een eigen board. Dat board is wel inzichtelijk voor collega’s, zodat ze kunnen zien wat ik op mijn, eh, bordje heb. Als er voortgang op een taak is, kan ik dat in de beschrijving kwijt, of ik plaats het als commentaar. Ik knoop ook geregeld meerdere kaarten aan elkaar of aan andere bestanden (meestal notities). De interface vind ik nog wat clunky, maar het geeft in ieder geval de samenhang weer en je kunt ermee heen en weer springen.
To-do-lijsten in andere apps gebruik ik niet meer, mede vanwege het gebrek aan uniformiteit tussen de verschillende apps. Als het een grotere taak is, staat het in Deck, als het een kleiner moet-ik-vandaag-even-niet-vergeten-dingetje is, komt het in een daglog terecht. Dat scheelt synchroniseren, en ik hoef minder plekken af te struinen om overzicht te houden. Het gaat me ook niet zozeer om het vinkje, het gaat me om het overzicht.
Noteren in een feedreader of andere app zelf doe ik ook niet meer, dat gaat gelijk naar een leeslijst in Joplin. Dan blijft het nog steeds vaak lang liggen (...), maar in ieder geval ligt het dan allemaal op één plek. Ik heb kortgeleden een Schrijflijst naast de Leeslijst gemaakt, waar ik kan werken en schaven aan teksten (zoals deze) tot ik ze naar het blog breng. Op dat moment verdwijnen ze uit de schrijflijst. Mogelijk (hopelijk?) is dat de oplossing voor de hierboven beschreven wrijving tussen notities die ik niet wil verwijderen of blogposts die langer blijven wachten, "omdat ik nog niet echt besloten heb waar ik met schrijven ga beginnen". Kortgeleden is de editor in de mobiele Joplin-app ook een stuk verbeterd, dus het is redelijk te doen om ook daar aan teksten te werken.
Synchronisatie van Joplin-notities gebeurt intussen naar een nieuw ontwikkelde server, niet meer naar Nextcloud. Dat werkt sneller en levert minder vervuiling in Nextcloud op, want dat waren toch wel behoorlijk wat cryptisch genaamde bestanden. Het delen van documenten kan in die sync server ook beter, en je kunt nu ook hele notebooks tussen gebruikers delen. Niet dat ik dat op korte termijn zie gebeuren, maar het is wel fijn om te zien dat er druk doorontwikkeld wordt. Ik kies er (uiteraard) voor om de boel zelf te hosten, maar er is een betaalde hosted variant, Joplin Cloud.
Kortom, ik heb mijn schrijverij een beetje geconsolideerd en waar mogelijk versimpeld. Minder plekken, minder zoeken naar waar iets moet staan, of waar het uiteindelijk terecht is gekomen. Ik ben nog iets meer op Joplin gaan leunen. Ik ben een stuk tevredener over mijn informatievergaring en -verwerking dan destijds. Ik blijf openstaan voor nieuwe inzichten en methodes, en er komen genoeg ideeën langs (bijvoorbeeld bij Ton en Frank), en zo heel af en toe vinden er nog kleine aanpassingen plaats — zoals de toevoeging van de schrijflijst, bijvoorbeeld — maar in de kern werkt het wel redelijk zo.
Een blik vooruit
Nu ik een beetje heb losgelaten dat Alles In Joplin Moet Staan™, zie ik het ook wel gebeuren dat ik vaker kleine posts, howto's en geheugensteuntjes op het blog plaats. Ik had het er een tijdje geleden op Matrix met iemand over die daar een hele aparte categorie voor heeft aangemaakt:
These TIL articles are actually quite fun to write. They are short enough to not be a huge investment but still useful to keep track of stuff. Sadly even in their shortness sometimes you just can't find the right topic for a day, or you are not in the write flow :D
It helped me a lot to set up some strict rules/schema for the format:
- Two paragraphs, not more (with the "Today I learned" as start for the first paragraph and "I came across this" for the second one)
- It's rather universal knowledge (worth to be preserved long term)
- It's always just an introduction to a topic, link to further resources to learn or alike if needed.
[...] In general these rules resolve a lot of the fiddly parts around writing an article (finding the right length, how to introduce a topic, the level of detail, the entire pictures/schema etc. thingy, it cuts spellchecking efforts, …) you end up just writing content, which is quite nice.
Of ik het zo strikt ga aanhouden weet ik niet, maar als basis is het zeker geen gek idee.
Een ander idee, dat ik nog steeds eens schaamteloos van Ton en Frank wil stelen, is het "op deze dag, maar dan X jaar geleden"-blokje dat ze allebei hebben. Ik heb voorzichtig al geïnventariseerd of ik daar genoeg blogposts voor heb (nee, er zitten blanko dagen tussen, maar dat is dan maar zo), en ik moet nog iets verzinnen om mezelf periodiek een reminder te sturen wat er aan jubilea zit te komen. Uiteindelijk is het doel vooral om mezelf wat regelmatiger aan mijn oude posts bloot te stellen — iedere keer als ik om :redenen: het archief induik, vind ik dat toch altijd wel vermakelijk, een trigger om de opmaak of een link in een oude post te repareren, of ik haal er een idee uit voor een nieuwe post.
Tenslotte moet ik me ook nog eens buigen over een betrouwbare manier om backlinks op het blog te laten verschijnen. Ik heb wel wat vage ideeën over hoe ik dat technisch zo onderhouds-arm mogelijk kan inrichten, maar ook dat moet eerst nog eens uitgewerkt worden.
In de tussentijd: we blijven schrijven!
Foto: Jan Kahánek